از جاهایی که سابقه تاریخی برای مردم دارد محل معروف به «کمر زیارت» می باشد که آن را چاه مزار هم گویند و از زمان های قدیم مورد توجه عالیه مردم گناباد بوده و اثر تاریخی آن فقط یک آرامگاه است که در بالای کوه واقع شده.
مردم بدانجا اعتقاد کامل دارند و چون در نزدیک ارتفاع کوه واقع شده از این رو به کمر زیارت معروف گردیده است. این محل در یکی از کوه های طرف مغرب گناباد و در بیست و سه کیلومتری غرب عمرانی واقع شده است.
نام این کوه و کوه های نزدیک آن به طوری که آقای حاج شیخ محمدحسین صدر افصحی بیلندی نقل از کتابی که نام آن را تاریخ رخی می گفتند کوه جیز به کسر جیم بوده که شهر آباد کوچکی به نام میمند دارای شش هزار نفوس و چندین مسجد و چند هزار باغ در دامنه آن واقع شده بوده و به طوری که ایشان اظهار می داشتند احمد بن حسن میمندی وزیر سلطان محمد غزنوی اهل آنجا بوده ولی نگارنده با جستجوی زیادی که کرده ام این کتاب را پیدا نکرده و ندیده ام و در کتب فرهنگ فارسی هم نام جیز ذکر نشده است، درباره شخصی هم که در آنجا مدفون است مدرک تاریخی به نظر نگارنده (منبع) نرسید و به طوری که آقای حاج سید مهدی عبادی که از فضلا و وعاظ معروف گناباد می باشند استماع شده و ایشان از مرحوم کربلایی ملاعباس شمس الذاکرین دلویگی نقل نموده اند، یکی از فرزندان حضرت سجاد(ع) در آنجا مدفون می باشد و آن مرحوم آن را مستند به مدرک ذکر نموده بوده و آقای صدر افصحی از یکی از وعاظ گناباد او را ابراهیم بن موسی بن جعفر(ع) ذکر کرده اند و بعض دیگر از فضلای گناباد نام او را یحیی فرزند محمد بن موسی بن جعفر(ع) گفته اند و بعضی هم احتمال می دهند که از علویین ملازمین امامزاده محمد فرزند حضرت موسی بن جعفر(ع) که در کاخک مدفون است بوده که پس از حرکت ایشان با همراهان از طرف ترشیز (کاشمر) به گناباد در آنجا وفات یافته و مدفون شده باشد، ولی هیچکدام مبتنی بر مدرک معتبری نیست.
این آرامگاه در قسمت بالای کوه واقع شده و قبلاً فقط مقدار زیادی سنگ روی آن انباشته بوده و ساختمان نداشته، قبلا به همت جمعی از مردان نیکوکار و معتقد گناباد به ساختمانی در آنجا که دیوارهای آن از آجر و مستحکم است اقدام شد.
عامه مردم گناباد و محولات و بلکه جاهای دیگر در اطراف بدانجا عقیده کامل دارند و برای زیارت می روند و کرامات و خوارق عادات هم نسبت می دهند، و نذرهایی هم می کنند و گوسفند برای قربانی در آنجا می برند و تقسیم می کنند و مخصوصاً گوسفندداران خیلی بدانجا اعتقاد دارند و حتی به قرار مسموع از نیشابور و سرخس هم چوپانان برای زیارت بدانجا می آیند و برای معالجه ی گوسفندان خود از چشمه آبی که در پایین آرامگاه واقع است کوزه ای آب نموده با خود می برند.
منابع:
1- تاریخ و جغرافیای گناباد نوشته حاج سلطان حسین تابنده گنابادی
با تشکر از آقای امین محمدی برای ارسال این مطلب
