مردم گناباد مانند سایر ایرانیان به زبان فارسی که یکی از فروع زبان آریایی است تکلم می کنند. زبان آریایی از قسم لغات متصرفه است، زیرا لغات ملل جهان طبق تقسیمی که در کتب فقه اللغه شده در تقسیم اول بر دو قسم می باشد: لغات مرتقیه و غیر مترقیه. مرتقیه بر دو قسم است: متصرفه و غیر متصرفه. لغات متصرفه نیز بر دو قسم است: لغات سامی و لغات آریایی. لغات آریایی منقسم به لغات آریایی شمالی و جنوبی می باشد. لغات آریایی شمالی عبارت اند از: لغات هندی و ارمنی و فارسی و اوستایی و کُردی و بخارایی.
البته همه لغات مختلفه جهان در حقیقت به یک لغت که مربوط به بشر دوره اولیه بوده می رسد که بر حسب اختلاف محیط و جوامع و احتیاجات به تدریج رشته های مختلفه پیدا نموده و انشعاباتی از آن حاصل شده است، به طوری که بعداً به کلی از یکدیگر متباین گردیده ولی بعضی لغات هستند که در اصول اولیه و کلمات اصلی با یکدیگر مربوط و نزدیک می باشند، مانند زبان فارسی و کردی و اردو و بعضی از یکدیگر دورند مانند عربی و فرانسهف که دو تای اول از لغات آریایی جنوبی و عربی از لغات سامی و فرانسه از لغات آریایی شمالی می باشند، و زبان فارسی کنونی در اصل از زبان پارسی زمان ساسانیان ریشه گرفته و لغات مختلفه از السنه دیگر نیز بدان مخلوط گردیده است، البته شهرهای بزرگ بیشتر تحت تأثیر این امر واقع شده و اختلاط لغات در آن ها بیشتر می باشد ولی در دهات و جاهای دور افتاده کلمات فارسی سره بیشتر یافت می شود.
