درب صفّه‬ (در صوفه)

ﻳﻜﻲ از ﻣﺰارع ﺗﺎﺑﻌﻪ زﻳﺒﺪ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و زیبایی‌ام‪‬ﺤﻞ داراي اهمیت‬ ‫اﺳﺖ ﻗﺮﻳﺔ ﻛﻮﭼﻜﻲ اﺳﺖ ﺑﻪﻧﺎم درب صفّه‬ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﮔﻨﺎﺑﺎد آن را درﺻﻮﻓﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ، ‫اﻳﻦ ﻗﺮﻳﻪ در ﺣﺪود ﻳﻚ ﻓﺮﺳﺦ ﺗﺎ زﻳﺒﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارد و در اﻧﺘﻬﺎي دره ﻛﻮه زﻳﺒﺪ واﻗﻊ‬ ‫ﺷﺪه و ﺳﻪ ﻃﺮف آن را ﻛﻮه ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ اﺷﺠﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻮي و ﻫﻮاي‬ ‫ﺳﺮد و ﻣﻨﻈﺮه زﻳﺒﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻓﺘﺎب در آن ﻛﻤﺘﺮ دﻳﺪه می‌شود، و در اﻧﺘﻬﺎي آن از‬ ‫ﺑﺎﻻي دره آب ﺟﺮﻳﺎن دارد و داراي آﺑﺸﺎر زﻳﺒﺎﻳﻲ اﺳﺖ و در آﻧﺠﺎ در ﺣﺪود ده ﻣﺘﺮ‬ ‬‫ارﺗﻔﺎع در دﻳﻮار ﻛﻮه ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ اﻳﻮان و صفّه‬ می‌باشد و ﺟﻠﻮي آن‬ ‫ﻫﻢ ﺟﺎي ﻧﺸﺴﺘﻦ دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ و ﻗﺪرت اﻟﻬﻲ ﺑﻪدﺳﺖ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬ ‫اﺳﺖ.
در صوفه یک ایوان مرتفع و یک پناهگاه طبیعی در درون یک دیواره کوهستانی است که در فاصله کمی از قله شاه نشین قرار دارد و در بالای این ایوان یک قلعه سنگی وجود داشته و گفته شده که آنجا قبر پیران ویسه بوده است. از بالای قله شاه نشین درب صوفه و تنها گذرگاه کوهستانی منطقه قابل دیدن است. درب صوفه یک پناهگاه طبیعی است اما بخشهایی از آن توسط انسان کنده شده است.
این ایوان در ابتدای یک گذرگاه کوهستانی قرار دارد و طول این گذرگاه دره‌ای شکل بطول دو کیلومتر و عرض ۷ متر و ارتفاع و بلندی حدود ۱۰۰ متر است. این گذرگاه در قدیم یکی از راههای سفر از ناحیه فردوس وطبس به دشت گناباد بوده است. چشمه‌های متعدد آب، وجود گیاهان و درختانی همچون انجیر کوهی- بنه- پسته کوهی- گله‌های آهو- گوزن- قوچ کوهی-گورخر -شیر و یوزپلنگ... و آب و هوای مناسب بعد از طی مسافتی طولانی در مسیر گرمسیری و بد آب و هوای مسیر اصفهان – کویر مرکزی –کرمان - سیستان - طبس تا گناباد، استقرار در تنگل کوهستانی زیبد را توجیه پذیر می‌کند. بر اساس مشاهدات در اطراف قله شاه نشین و تنگل اطراف آن می‌توان تخمین زد که یزدگرد و همراهانش حدود ۴۰۰ نفر سرباز و جنگجو و محافظ - یکصد راس اسب – تعدادی بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ راس خر و قاطر به همراه داشته‌اند. اسواران یا اسب سواران مردان جنگی چابک سوار و شکار چیان بوده‌اند. و حمل و نقل بار و آذوقه و حمل و نقل بچه‌ها و بزرگسالان بر عهده قاطرها و خران بوده است. تنگل زیبد و کلاته شهاب گبر ظرفیت تامین آب و خوراک چنین جمعیتی را داشته است. آنها در اطراف چشمه آب و محلی که تشله رستم نام دارد و حاشیه رودخانه در پای قله شاه نشین کاروان خود را مستقر و خیمه گاههای خود را برپا ساخته‌اند و سپس برای پیشگیری از حمله ناگهانی دشمن قله مرتفع و صعب العبور را محل پناهگاه یزدگردسوم نموده و آن را قله شاه نشین نامیده‌اند. از پای این قله که چشمه آب کوه قرار دارد تا اوج قله شاه نشین به طور تقریبی می‌توان گفت حدود هزار متر ارتفاع وجود دارد. محافظان و گاردها در سه مکان استقرار داشته‌اند. پای قله شاه نشین – داخل قلعه سنگی زیبد- داخل درب صوفه و بالای آن.

- ویکی پدیای فارسی
- تاریخ و جغرافیای گناباد نوشته حاج سلطان حسین تابنده گنابادی